Er vinden veel maatschappelijke discussies plaats over:
- wie-welke-schuld heeft aan de huidige stand van zaken
- wie-wat-moet doen om de wereld weer on-track te krijgen
- wie er als eerste in beweging moet komen voordat de rest in beweging komt
De grootste vervuilers… De rijkste 1%… De Musks en Bezos’ van deze wereld zouden… De overheid moet.. Consuminderen….De bedrijven blijven maar….
Zelf heb je waarschijnlijk ook wel een opvatting over wie waar schuld heeft, wie het meeste impact kan maken, wat je een rechtvaardige belastingsvolgorde vindt en wat persoonlijker: wanneer je vindt dat jij zélf als ondernemer pas aan de beurt bent en wat voor een effort je dan van jezelf mag verwachten.
Hoe de discussie concrete actie in bevriezing brengt
Wat problematischer is, is dat in deze discussie onbewust een mentaal model ontstaat in de vorm van een piramide of een geprioriteerd lijstje. (De overheid heeft het meeste impact, dus zij moeten eerst…) Wat er vervolgens gebeurt is dat we ons prioriteitenlijstje blijven zenden naar elkaar (in onze online en offline sociale groepen) en pas in actie komen als we vinden dat het “onze beurt” is. Omdat iedereen z’n prioriteitenlijstje/piramide anders is komen we maar mondjesmaat in beweging. Dit is problematisch, omdat we maar een zeer korte tijd hebben (10-30 jaar) om zeer grote veranderingen door te voeren willen we de aarde leefbaar houden.
Het is een enorme gok die we nemen met zeer grote consequenties om vooraf door te polderen en consensus te krijgen over het wie-wat-waarom-en- waar. Hebben we na dat akkoord nog wel tijd over om concrete transitie te maken? En komen we er überhaupt wel uit met elkaar?
Ter illustratie: In principe zijn we namelijk al sinds het in 1970 verschenen rapport “Limits to Growth” de discussie over het wie-wat-waar-waarom-wanneer met elkaar aan het voeren. In de 50 jaar nadien is de situatie alleen maar nijpender geworden en zijn we het daarnaast ook niet echt veel verder “eens” met elkaar geworden. Sterker nog, er is in de loop van de tijd een sterke polarisatie binnen verschillende kampen ontstaan. Ook blijkt het uit de verschillende klimaatconferenties dat bruggen slaan en common ground vinden een vrij langdurig en moeilijk proces is. Na COP26 werden in de maatschappij de successen gevierd én er werd uitgebreid stil gestaan bij alle noodzakelijke resultaten die we níet met elkaar hebben kunnen halen.
Alle hens aan dek
Deze e-learning gaat uit van het principe dat er weinig tijd is om verder te polderen: het is ondertussen “alle-hens-aan-dek-tijd” geworden.
De reden hiervoor is niet alléén gelegen in het feit dat het “window of oppertunity” binnen afzienbare tijd sluit. Maar simpelweg ook omdat het mogelijk is om in impactvolle actie te komen zonder een formeel startschot te hebben gehoord. Dit is zelfsturende en zelforganiserende actie: in onze westerse maatschappijen al een paar honderd jaar een ondergeschoven kindje geweest maar een zeer potente, letterlijke force of nature daar zelforganisatie een van de fundamenten is van al het leven op Aarde.
Dat betekent overigens niet dat we stoppen met het voeren van bovenstaande discussie. Het is namelijk belangrijk om deze discussie met elkaar te blijven voeren: Door in gesprek met elkaar te blijven en de situaties naast en met elkaar te schetsen krijgen we inzicht in ons gezamenlijke, concrete, tastbare, day-to-day probleemgebied en zien we verschillende aanknopingspunten waar we meters op zouden kunnen maken: het interventiecontinuüm. Het zijn de dingen waar we (wie dan ook) vandaag nog stappen in kunnen zetten.
Nano Micro meso macro
Concrete tot het ideologische
Systeemdynamiek
Van verbeteren Transities
Resourcebeschikbaarheid (kennis, kunde, attitude en spullen)
Zekerheid en onzekerheid, voorspelbaarheid onvoorspelbaarheid
Impact versus effort